Elk jaar organiseert de commissie Ethiek van het Franciscus een bijeenkomst waar we, in een multidisciplinair team, onder de deskundige leiding van Froukje Weidema ethische dilemma’s bespreken. Het is een bijzondere avond waar ‘domme vragen’ worden beloond en verbale uitglijders enorm worden gewaardeerd. Dit helpt om verschillende kanten van een casus te belichten, wat kan leiden tot goede oplossingen. Het is een inspirerende avond die zeker het moreel kompas van zorgverleners heeft laten wankelen.
Een oudere, verwarde man komt naar de Spoedeisende Hulp (SEH). Na een lichamelijk onderzoek blijkt hij een infectie te hebben, die we tijdens een ziekenhuisopname even zullen behandelen. Hoewel zijn eerste verwardheid hiermee lijkt opgelost, blijven de cognitieve problemen bestaan. Tijdens zijn opname leren we veel over hem. Meneer Piet, zoals we hem voorlopig noemen, is door zijn vrouw in het buitenland op een bus naar Nederland gezet. De politie heeft hem hier aangetroffen en hebben hem naar de SEH gebracht. Hij blijkt geen Nederlandse nationaliteit meer te hebben en is niet verzekerd. Er is geen sociaal netwerk in Nederland dat voor hem kan zorgen. Officiële instanties luisteren wel naar ons, maar zien ook geen mogelijkheden voor deze kwetsbare man, die inmiddels de diagnose dementie heeft gekregen.
Meneer Piet is medisch gezien klaar om het ziekenhuis te verlaten. We zoeken uitgebreid naar een passende nazorgplek, maar vinden deze niet. Meneer Piet verblijft inmiddels al drie maanden in het ziekenhuis, een plek waar je mensen met dementie liever niet wilt hebben. Iedereen verdient een thuis, ook meneer Piet. Situaties zoals die van meneer Piet zijn niet uniek. Elk jaar komen meerdere van dit soort mensen het ziekenhuis binnen. We lopen vast in wet- en regelgeving, bureaucratie en financiële dekkingen. Ondanks vele inspanningen lijkt de situatie voor meneer Piet uitzichtloos. Dit leidt tot een ethisch dilemma: ‘Is dit mijn zorg?’
We kunnen hem met een gerust hart op straat zetten, want we hebben voldaan aan onze juridische zorgplicht. Toch? Maar tegelijkertijd kunnen we deze kwetsbare man niet op straat zetten, want er ontstaat een soort gevoel van morele zorgplicht. We staan voor een ingewikkelde keuze: Bieden we hem onderdak dmv een ziekenhuisbed en zorg? Of zetten we hem op straat? Tijdens deze avond bleek dat de keuze niet zomaar te maken was.
Wat doet mijn moreel kompas na het horen van dit grote dilemma? De details en onze gedachten over de casus van Meneer Piet hebben mijn moreel kompas zeker aan het wankelen gebracht. Ik heb het laten gebeuren en ben verbaasd over wat mensen elkaar kunnen aandoen. Ik ben blij met mijn persoonlijke kompas! Het ging niet akkoord met het vinkje van ‘voldaan aan een juridische zorgplicht’. Misschien hecht ik ook meer waarde aan de gevoelsmatige morele zorgplicht voor kwetsbare mensen zoals Meneer Piet.
Uiteindelijk is er een keus gemaakt. Er volgt een repatriëring onder medische begeleiding naar echtgenote in het buitenland.
Hoe je een casus ook benadert, soms blijven er gevoelsmatig alleen maar slechte keuzes over. Wat je ook doet, het zal geen bevredigend gevoel geven. Het gevoel dat je geen goede zorg hebt geleverd, blijft knagen. Wat doen we met zorgverleners die hierdoor morele stress ervaren, omdat zij niet de zorg hebben kunnen leveren die zij graag wilden? Ondanks dat zij naar eer en geweten hebben geprobeerd de best mogelijke zorg te bieden voor deze man, gaf geen enkele keuze hen het gevoel dat ze echt goede zorg hadden geleverd.
Mijn persoonlijke mening? Ik ben super trots op deze groep collega’s. Collega’s uit verschillende disciplines als de afdeling geriatrie hebben intensief samengewerkt om het beste te doen voor meneer Piet. Ze durfden ‘buiten de lijntjes’ te kleuren en te zoeken naar ‘out-of-the-box oplossingen’ voor een kwetsbare patiëntengroep met complexe problemen op verschillende gebieden. Zij hebben hun zorghart absoluut op de juiste plek!
Dank aan Pieterjan Bougie, Rene Luijtens, Stefan Haensel, Suzanne Boon en Ruben Zwijnenburg voor de inspirerende avond!