Eerder uitgebrachte boeken šŸ“š

Mijn schrijverspad begon met Van persoonlijkheid naar dementie (2018), uitgebracht op Wereld Alzheimerdag. Een boek over Roy welke ik samen met zijn echtgenote en dochter heb geschreven. Dit boek is gebaseerd op een waargebeurd verhaal, maar niet alle stadia zijn exact zoals hij ze zelf heeft meegemaakt. Ik heb mijn eigen ervaring en kennis als uitgangspunt gebruikt om een compleet beeld te schetsen van dementie in al zijn facetten, van de eerste signalen tot de impact op naasten.

Daarna volgde Pareltjes uit de ouderenzorg (2019), een eerbetoon aan de zorgverleners die dag in, dag uit met passie en toewijding voor ouderen zorgen. Dit boek verzamelt verhalen uit het verzorgingshuis, verpleeghuis en woonzorgcentrum, plekken waar ouderen niet alleen zorg ontvangen, maar ook hun levensverhalen en humor delen. Naast hartverwarmende momenten laat het boek ook de uitdagingen van de ouderenzorg zien. Want ondanks de druk op de sector blijft het een prachtig vak, vol menselijke verbindingen die soms klein lijken, maar een grote impact hebben.

Op het 5-jarig bestaan van de GTU verscheen Pareltjes van de Geriatrische Trauma Unit (2023), waarin ik mijn ervaringen vanaf een verpleegafdeling in het ziekenhuis heb verwerkt. Hier beschrijf ik warme, ontroerende en leerzame momenten tussen verplegend personeel en patiƫnten, verhalen die vaak verborgen blijven achter gesloten deuren, maar die de essentie van goede zorg prachtig illustreren.

Tijdens het schrijven van Pareltjes uit de ouderenzorg brak de coronatijd uit, en besloot ik mijn ervaringen vast te leggen in een aparte verhalenbundel: Een persoonlijke kijk op de coronatijd (2024). Dit boek is geen onderdeel van de Pareltjes-reeks, maar een intiem verslag van hoe ik de crisis beleefde, zowel als verpleegkundige in het ziekenhuis als privƩ. Naast indrukwekkende en confronterende gebeurtenissen waren er ook humoristische anekdotes en waardevolle ontwikkelingen die nog steeds hun invloed hebben.

En nu, op 1 oktober 2025, verschijnt mijn vijfde boek: Pareltjes uit mijn spreekkamer! Dit keer neem ik je mee naar de polikliniek Geriatrie, waar ik bijzondere gesprekken voer met kwetsbare ouderen en hun familieleden. Hier draait het niet alleen om medische zorg, maar ook om begeleiding op fysiek, mentaal en sociaal vlak. De polikliniek is een schakel tussen zorg en kwaliteit van leven, waardoor elk gesprek een diepere laag krijgt. Mooie persoonlijkheden, lieve patiƫnten, bezorgde familieleden, bijzondere gesprekken en ontroerende momenten. Dit boek geeft een unieke inkijk in de dynamiek van werken in de spreekkamer.

#Auteur #BoekInDeMaak #OprechteAandacht #PareltjesUitMijnSpreekkamer #PrachtigePersoonlijkheden #Geriatrieverpleegkundige #Boeklancering #1Oktober2025 #EchteGesprekken #Menselijkheid #HumorInDeZorg #Verbinden #ProffessioneelNetwerk #UpdateMaandag

Kind van Dementie: een indringende blik op jonge mantelzorgers

Gisteren was ik te gast bij een bijeenkomst voor casemanagers in opleiding, georganiseerd door de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) en Dementie academie. Tijdens deze bijeenkomst heb ik de documentaire Kind van Dementie van Rhanna Tolboom gezien. Een afstudeerproject van een jongere die naast haar opleiding ook volop mantelzorger was. Een documentaire die diepe indruk op mij heeft gemaakt.
Als geriatrieverpleegkundige werk ik veel met mantelzorgers, die vaak oudere familieleden ondersteunen. Maar ‘Kind van Dementie’ richt de schijnwerpers op een groep die vaak onzichtbaar blijft: jonge mantelzorgers die binnen een gezin opgroeien met een ouder die dementie heeft. Hun verhalen zijn rauw, eerlijk en confronterend. Het laat zien hoe zij, vaak zonder keuze, een enorme zorgtaak dragen terwijl ze zelf nog volop in ontwikkeling zijn.
Na het zien van deze documentaire was er een mogelijkheid om met de documentairemaakster en de cast in gesprek te gaan. Wat mij het meest raakte? De veranderende rollen binnen het gezin. Een vader die altijd voor zijn dochter zorgde, maar door dementie wordt die rol omgedraaid. Even ter voorstelling: als dochter van 18 jaar je vader moeten helpen met wassen of naar het toilet begeleiden omdat hij dat zelf niet meer kan…is vooral heel ongemakkelijk voor beide. De impact hiervan is dus groot. “Soms zijn dingen zoals ze zijn, maar ze zijn zeker niet zoals ze horen te zijn.”
Daarnaast werd ook de emotionele laag van dit proces zichtbaar. In een interview verwoordde Rhanna dit het treffend: “Je gaat je van tevoren natuurlijk afvragen hoe het zal zijn als hij er niet meer is en nadenken over de momenten die hij na zijn dood niet meer zal meemaken. Maar het is echt een constant rouwproces. Telkens neem je weer een stukje afscheid. Je loopt in dat opzicht ook achter de feiten aan. Elke keer verwerk je weer een stukje en dan staat het volgende alweer voor de deur.”
De genoemde voorbeelden worden ook door oudere mantelzorgers ervaren, maar voor jonge mantelzorgers lijkt de impact vaak intenser. Door de fase van het leven waarin zij zitten, waarin normaal gesproken studie, sociale ontwikkeling en toekomstplanning centraal staan, valt de zware zorgtaak extra op en heeft het diepe emotionele en praktische gevolgen.
Er bestaan vaak vooroordelen over jongeren, maar deze jonge mantelzorgers laten zien hoe groot hun verantwoordelijkheidsgevoel is. Ze durfden zich kwetsbaar op te stellen, spraken in de documentaire openhartig over hun ervaringen en tonen een enorm doorzettingsvermogen en ongekende kracht door hun ogenschijnlijk onuitputtelijke draagkracht en toewijding in de zorg voor hun ouders.
Mantelzorg is essentieel, maar mag nooit vanzelfsprekend zijn. Laten we deze jongeren (maar eigenlijk alle mantelzorgers) niet vergeten en oprecht vragen:
Hoe gaat het met jou?
Heb jij de documentaire al gezien? Kijk hem anders via onderstaande link:
Verder delen = heel waardevol!

Mijn schrijfreis: Van idee tot manuscript

Schrijven is zoveel meer dan woorden op papier zetten. Het is een reis—een proces vol inspiratie, twijfel, doorzettingsvermogen en verfijning.
De eerste vonk Pareltjes uit mijn spreekkamer is een verhalenbundel. De verhalen ontstaan op een bijzondere manier: in de spreekkamer zelf. Tijdens een gesprek ontstaat er écht contact, een moment waarin mensen hun ervaringen en emoties delen zonder barrières. In die uitwisseling ontvouwt zich vanzelf een verhaal, een parel die zijn weg vindt naar de bundel. Elk verhaal is uniek, gevormd door de ontmoeting, het gesprek, en de diepgang die op dat moment plaatsvindt.
Van idee naar manuscript Sommige verhalen kostten tijd om precies goed te krijgen. Soms begon ik helemaal opnieuw, zoekend naar de juiste woorden, toon en balans. De verhalen zijn chronologisch geplaatst, waardoor de afwisseling tussen positieve en minder lichte momenten natuurlijk aanvoelt. Deze structuur werkte al goed in Pareltjes uit de ouderenzorg en Pareltjes van de geriatrische trauma-unit, en ook nu helpt het om de verhalen vloeiend in elkaar te laten overlopen.
Schrijven, schrappen, herschrijven Een eerste versie is zeker niet perfect. Ik weet wat ik wil vertellen in mijn verhalen, maar het vinden van de juiste woorden, de ideale zinsopbouw en het passende toon- en taalgebruik is een zoektocht. Soms klinkt een passage goed in mijn hoofd, maar komt deze op papier nog niet helemaal tot zijn recht. Dan is het schrappen, herschrijven en verfijnen, een proces dat geduld en precisie vraagt. Gelukkig komt in deze fase een redacteur om de hoek kijken. Zij controleert mijn teksten en past ze aan zonder mijn eigenheid aan te tasten. Dat is best heel knap, ze bewaakt de authenticiteit en intentie van mijn verhalen, terwijl ze zorgt voor helderheid en een vloeiende leeservaring. Dankzij haar werk krijgt het boek die extra laag verfijning die het verdient.
De diepere laag De verhalen in de bundel dragen een diepere laag, echte ontmoetingen, pure emoties. Elk verhaal weerspiegelt een stukje menselijkheid, een moment van herkenning of een inzicht dat blijft hangen. Tijdens het schrijven groeit die betekenis verder; de ruwe woorden krijgen leven, de emotie wordt voelbaar, de verbinding tastbaar. Wat begon als een gesprek in de spreekkamer, verandert in een vertelling die niet alleen het moment vastlegt, maar ook iets oproept bij de lezer. Niet alleen om te lezen, maar om te voelen, te reflecteren en zich af te vragen: Hoe zou ik reageren in deze situatie? Wat zou ik doen? Soms confronteren verhalen, soms troosten ze, soms openen ze een nieuw perspectief. Maar boven alles zetten ze aan tot nadenken, over de kracht van een gesprek, de waarde van luisteren, en de impact die een eenvoudige uitwisseling van woorden kan hebben op een mensenleven.
De laatste loodjes En dan het magische moment: de afronding! Het manuscript krijgt zijn definitieve vorm, de laatste puntjes worden op de i gezet, en het gevoel van trots en verwachting groeit.Ā Nu breekt een spannende fase aan: de proeflezers krijgen het boek in handen. Hun frisse blik helpt om de tekst nog verder te verfijnen. Zijn de verhalen helder, raken ze zoals bedoeld? Hun feedback is waardevol en draagt bij aan de laatste optimalisaties.Ā Daarnaast kijk ik uit naar de proefdruk. Het is een bijzonder moment om het boek voor het eerst fysiek te zien, om de pagina’s om te slaan en de verhalen tot leven te zien komen. Pas dan voelt het Ć©cht tastbaar, als het resultaat van maanden werk.
Want een boek is pas Ʃcht compleet wanneer het zijn weg vindt naar de lezer. Wanneer woorden niet alleen gelezen worden, maar ook iets losmaken en aanzetten tot nadenken.
#MijnSchrijfreis #BoekInDeMaak #PareltjesUitMijnSpreekkamer #PrachtigePersoonlijkheden #Geriatrieverpleegkundige #Boeklancering #1Oktober2025 #EchteGesprekken #Menselijkheid #HumorInDeZorg # Verbinden #ProffessioneelNetwerk #UpdateMaandag

Waarom toch weer een Pareltjesboek?

Een andere werkplek: de spreekkamer van de poli geriatrie.
Dezelfde doelgroep: patiƫnten van 70 jaar en ouder.
Zij geven wederom veel inspiratie voor een nieuw deel: Pareltjes uit mijn spreekkamer.

Soms kan ik in mijn spreekkamer niets aan een diagnose veranderen. Het nieuws is vaak zwaar, de situatie onzeker. En toch zijn er altijd bijzondere gesprekken, momenten van echte verbinding die de zwaarte even doorbreken. Niet alles is kommer en kwel. Achter elke moeilijke boodschap schuilt ook een krachtig mens, een verhaal dat verrast, ontroert, of zelfs op een onverwachte manier komisch uitpakt. Patiƫnten brengen mij niet alleen hun zorgen en verdriet, maar ook hun humor, hun wijsheid, en soms een lach waar niemand op had gerekend.

Pareltjes uit mijn spreekkamerĀ is een bundeling van deze verhalen. De kracht van gesprekken die raken, verbinden en soms gewoon heerlijk luchtig en grappig zijn. Dit boek laat zien dat er, zelfs in de meest lastige momenten, altijd iets moois te vinden is.

Pareltjes uit mijn spreekkamer komt op 1 oktober uit! šŸŽ‰

Na enige vertraging is het eindelijk zover, een boek vol bijzondere momenten, inzichten en verhalen die laten zien hoe krachtig gesprekken en echte verbindingen kunnen zijn. In een wereld waarin alles snel gaat en digitale communicatie de norm is, blijven Ʃchte gesprekken een onmisbare bron van contact, verdieping en menselijkheid.
Wat dit boek extra speciaal maakt, zijn de mensen die erin voorkomen. Mijn patiƫnten, stuk voor stuk bijzondere en unieke persoonlijkheden, vormen de parels van deze verhalen. Hun kracht, kwetsbaarheid, humor en wijsheid maken elk gesprek waardevol en onvergetelijk.
Dit boek is een vervolg op een reeks waarin ik de kracht van gesprekken en echte verbindingen belicht. Met Pareltjes uit mijn spreekkamer zet ik deze reis voort, de derde in deze serie, maar mijn vijfde boek in totaal!
Vanaf vandaag start ik een wekelijkse update: iedere maandag geef ik een kijkje achter de schermen. Hoe verloopt de voorbereiding? Welke verrassingen kom ik onderweg tegen? En natuurlijk deel ik al wat pareltjes met jullie.
Ik neem jullie mee op deze reis naar de lancering—want samen maken we dit boek extra bijzonder!
Blijf op de hoogte en tel met mij af naar 1 oktober!

StoĆÆcijnse wijsheid in de moderne tijd

Gisteravond doken we tijdens het Franciscus diep in de StoĆÆcijnse filosofie. Een eeuwenoude levenswijze die nog steeds verrassend relevant is.

Om de Stoïcijnse filosofie écht te doorgronden, begonnen we de avond met een college van een uur. Al snel bleek dat een uur veel te kort was. De principes van logica, fysica en ethica bieden zoveel diepgang dat ze vragen om verdere studie en reflectie. Dit maakte de latere gesprekken in kleine groepen des te waardevoller, omdat we ons eigen perspectief konden verrijken met eeuwenoude wijsheid.

Wat is stoĆÆcijns? Niet emotieloos, maar een onverstoord en gebalanceerd leven, in harmonie met de natuur en onze eigen rede. De drie pijlers van StoĆÆcisme: Logica, fysica en ethica. Oftewel: Hoe denken werkt, hoe de wereld in elkaar zit, en hoe we goed kunnen leven.Ā  De term ā€˜stoĆÆcijns’ vindt zijn oorsprong in het Griekse woord stoa, wat “zuilengang” betekent. Rond 300 v.Chr. legde Zeno van Citium de basis voor de StoĆÆcijnse filosofie, terwijl hij zijn lessen gaf in de Stoa PoikilĆØ, een indrukwekkende, beschilderde zuilengang in Athene. Deze locatie werd zo bepalend dat de hele stroming er uiteindelijk haar naam aan ontleende.

Ondanks dat de Stoïcijnse filosofie al meer dan 2300 jaar oud is, blijven haar kernideeën verrassend toepasbaar. De principes van acceptatie, innerlijke rust en vreugde, en het onderscheiden van wat wel en niet binnen onze controle ligt, passen perfect bij de uitdagingen van onze moderne tijd. Of het nu gaat om werkstress, sociale druk of persoonlijke ontwikkeling, het Stoïcisme blijft een kompas voor een kalm en doelgericht leven.

Moderne StoĆÆcijn? Sommige mensen belichamen de filosofie zonder dat ze zich er expliciet in verdiept hebben. Eva Hermans-Kroot was daar een voorbeeld van. Toen ze in 2021 ongeneeslijke longkanker kreeg, stortte haar wereld in. Maar in plaats van zich te verliezen in wanhoop, richtte ze haar energie op wat wĆ©l binnen haar controle lag: twee doelen stellen en deze met vastberadenheid nastreven. Haar instelling was puur StoĆÆcijns—ze accepteerde haar situatie zonder haar levenslust te verliezen. Via haar Instagram-account Longeneeslijk deelde ze haar reis en inspireerde ze duizenden met haar openheid, wijsheid en kracht. Haar laatste boodschap? “Plan niet heel je toekomst, leef je leven nu.” Eva herinnerde ons eraan dat een goed leven niet draait om controle, maar om aanwezigheid in het moment.

Tijdens onze filosofietafel ontdekten we hoe Stoïcijnse principes ons dagelijks leven kunnen vormgeven. We bespraken vooral wijsheid en een deugdzaam bestaan. Maar één waarde leek te ontbreken: zorgzaamheid. In ons vakgebied als zorgprofessionals speelt zorgzaamheid een grote rol. We vroegen ons af of een Stoïcijn dit misschien onder rechtvaardigheid zou plaatsen.

Ook wijsheid bleek een intrigerend onderwerp. Wat maakt iemand wijs? Is het opleidingsniveau, levenservaring, of juist het vermogen om buiten de gebaande paden te denken? Sommige culturen zien wijsheid als iets dat met de jaren komt, zoals bij stamoudsten. Andere koppelen het aan intellectuele scherpte. Maar misschien is eigenwijsheid ook een vorm van wijsheid, alsĀ het maar voortkomt uit diepgaand inzicht en niet uit koppigheid.

Persoonlijke reflectie: Tijdens de avond ontdekten we dat een StoĆÆcijns leven op verschillende manieren ingevuld kan worden. Mijn persoonlijke ervaring uit de vechtsport heeft mij geleerd doelgericht te werken: een doel geeft structuur, discipline en motivatie. Maar een collega in onze gespreksgroep had een andere benadering: zonder vastomlijnde doelen, puur genieten van het proces. Hoewel we aanvankelijk dachten dat onze visies tegenover elkaar stonden, trokken we uiteindelijk een verrassende conclusie: We hebben allebei een goed leven. Beide benaderingen zorgen voor mentale rust en innerlijke vreugde. Dit sluit perfect aan bij de StoĆÆcijnse gedachte dat wijsheid persoonlijk is en voortkomt uit leven in overeenstemming met je eigen natuur.

Deze avond zette me aan het denken: misschien is een doel stellen belangrijk voor mijn proces, maar het bereiken van dat doel uiteindelijk minder relevant. De waarde ligt niet alleen in de uitkomst, maar vooral in de reis ernaartoe.

Wat gebeurt er wanneer twee schrijvers samenkomen om te praten over hun gedeelde passie?

Gisterenavond had ik een inspirerend gesprek met een collega-schrijver Karin Willemsen. Beiden komen we uit verschillende hoeken van Nederland en hebben wat centraal (of elkaar in het midden ontmoet) gesproken. We zijn op verschillende manieren de wereld van dementie binnengestapt. Wat ons bindt? Onze gedeelde passie om de zorg voor mensen met dementie te verbeteren.

Waar blijven de succesmomenten uit de zorg, die kleine lichtpuntjes die hoop en motivatie geven? In 15 jaar zijn we van ā€˜zorg op maat’ naar ā€˜waardegedreven zorg’ gegaan. Soms voelt dat als slechts een naamverandering. De zorg staat bol van de mooie momenten maar blijft vaak onderbelicht. Ik wil echt verder kijken.

Mijn missie met mijn schrijven is om juist die momenten van positiviteit en vooruitgang wereldkundig te maken. Negativiteit heeft zeker bestaansrecht, maar ik voel me meer geroepen om de positieve kant te belichten. De reden waarom ik persoonlijk de zorg in ben gegaan, de persoonlijke echte contactmomenten. Hopelijk wekt dit de nieuwsgierigheid van potentiĆ«le nieuwe collega’s in de zorg.

Tijdens dit gesprek viel het kwartje. Ik heb mijn plannen voor een boek over agressie in de zorg – hoe belangrijk ook – even geparkeerd. Het lukte maar niet om daar ook maar iets van op papier te zetten. Soms is het wat het is. Het past gewoon niet in hoe ik nu kijk en wil schrijven. Het is een project misschien voor later, op een ander moment. Voor nu wil ik tijd en energie steken in het vinden en delen van die verhalen die hoop en inspiratie bieden.

En dan te bedenken dat inspiratie vaak ‘s nachts, na zo’n gesprek, komt. Op dat moment maakt mijn creatieve hersenhelft overuren! Wat losse gedachten opschrijven in het holst van de nacht kan echt wonderen doen. Vanmorgen weer teruggekeken en… het was verrassend zinnig en bruikbaar! Fijn zo’n Brein!

HƩt dementiecongres van Nursing: een inspirerende dag!

Ik heb een waardevolle dag beleefd op hƩt Dementiecongres. Tijdens dit congres was ik aanwezig om ons vakblad DementieVisie meer onder de aandacht te brengen bij de bezoekers.

Met behulp van een mentimeter ontdekte ik hoe divers het publiek is. Bijna iedereen heeft een andere werkgever, bekleedt een andere functie of kijkt op een unieke manier naar de uitdagingen in de zorg. Het was prachtig om zoveel betrokken mensen te ontmoeten die zich inzetten voor goede zorg voor mensen met dementie. Er was ontzettend veel waardevolle informatie, maar ik deel graag enkele van mijn persoonlijke hoogtepunten

De dag begon met Yvon Kanters, die als opening een prachtig lied zong: ‘Het zijn de kleine dingen die het doen.’ Dit lied vatte perfect de kern van goede zorg voor mensen met dementie samen.

Karin Willemse, auteur van het boek ‘Ontwarren’ en ervaringsdeskundige op het gebied van geheugenverlies, deelde haar inzichten. Zij benadrukte hoe belangrijk het is om het verhaal van mensen met dementie zelf te delen. Hoewel ze zich veel details uit haar eigen periode van geheugenverlies niet meer herinnert, staan haar intense gevoelens haar nog helder bij. Zo sprak ze over de angst om te verdwalen en de overweldigende emoties die gezang kunnen oproepen. Wanneer het brein niet meer met woorden werkt, worden gevoelens des te sterker. Bezoek van iemand die zij niet meteen herkende, zorgde vooral voor emotionele reacties zoals ongemak bij de ander. Ze legde uit hoe spiegelneuronen hierbij een rol spelen: wat je aan emoties toont, krijg je vaak terug. De uitspraak ā€˜moeder verdween in de mist’ gaat over het verdwijnen van cognitieve functies, maar het gevoelsleven blijft juist Ā helder en intenser. Mensen met dementie beleven emoties op een heel diepe manier en kunnen ons zelfs nieuwe inzichten bieden. Durf te leren van mensen met dementie!

Francien van der Ven is een voorstander van het open deuren beleid. Ze gelooft in het belang van eigen regie: als je vrij bent om te gaan, kies je vaak juist om te blijven. Soms kan ons gevoel van verantwoordelijkheid die eigen regie beperken. Denk bijvoorbeeld aan uitspraken als: ‘Blijf maar zitten, dan weet ik zeker dat je niet valt.’ Dit komt natuurlijk voort uit goede bedoelingen, maar het is iets om verder over na te denken. Taal speelt een belangrijke rol! Bij ons werken aandachtsvelders—een term die misschien niet in het woordenboek staat, maar die we wel vaak gebruiken. Het toont hoe belangrijk taal is. Denk bijvoorbeeld aan het verschil tussen een welkomsgesprek en een opnamegesprek. Een welkomsgesprek klinkt meteen veel vriendelijker en toegankelijker. Ook de manier waarop je vragen stelt maakt een groot verschil. Het is een kunst om mensen te verleiden tot actie en initiatief. Hoe denk je over situaties waarin bewoners elkaar helpen, bijvoorbeeld bij het drinken van koffie? Francien daagt ons uit om na te denken over de kern van onze zorg: Is je doel om je bewoners in leven te houden, of om ze Ć©cht te laten leven?

Patty van Belle en Rini Blankers vertelde over de Methode Demenzien. De methode Demenzien is ontwikkeld als een vervolg op ā€˜Hooi op je vork’. Deze methode richt zich op betekenisvol contact, afgestemde activiteiten en zorgmomenten. Het bestaat uit een driegesprek tussen de persoon met dementie, hun naaste en de zorgverleners. Het doel is om de persoon echt te leren kennen en de vraag achter de vraag te ontdekken. Dit is een systematische manier om gedrag beter te begrijpen. Hoe willen we omgaan met onbegrepen gedrag? Het begint allemaal met Ć©cht zien wie de persoon met dementie is. Het zou heel waardevol zijn als de levensgeschiedenis van iemand ergens vastgelegd wordt. Eigenlijk zoeken we naar de gebruiksaanwijzing van een persoon. Ook hier geldt: het zijn de kleine dingen die het doen. Een voorbeeld uit de praktijk: een vrouw in een verpleeghuis had ’s nachts onrust en liep met haar dekbed door de gang. Ze werd vaak terug naar bed gebracht, zonder succes. Uiteindelijk bleek dat een simpele aanpassing haar hielp: een laken tussen haar en haar dekbed. Ze was gewend te slapen onder een laken en deken in plaats van een dekbed. Door haar gewoontes te respecteren, was het probleem eenvoudig op te lossen. De belangrijkste boodschap van deze methode is: blijf nieuwsgierig naar de bewoner of patiĆ«nt. Maar ook naar elkaar, ongeacht iemands rol of positie. Dat zorgt voor voldoening en plezier voor iedereen.

Invloed van Geluid op het Gedrag van Mensen met Dementie,Ā  door Yvonne Lesman en Hennie Jorritsma-Bolhuis, namens de implementatiegroep Veilige Geluidsomgeving van het UNO-UMCG. Tijdens de dagelijkse gang van zaken in de zorg speelt geluid een grote rol. Maar wat doen we onze mensen met dementie eigenlijk aan? Zelfs iemand met een gezond brein kan moeite hebben met al die geluiden. Laat staan iemand met een kwetsbaar of beschadigd brein… Uit recent onderzoek blijkt ook dat veel mensen slecht slapen in ziekenhuizen. Geluiden zoals piepende pompen en personeel dat op hakken of klompen loopt, zorgen voor verstoring. Voor mensen met dementie is dit nog moeilijker: geluid komt bij hen ongefilterd binnen. Daarbij komt vaak gehoorverlies voor, waardoor het nóg lastiger wordt om geluiden te plaatsen of te begrijpen. Als prikkels te heftig worden, kunnen wij onze ogen sluiten, maar niet onze oren. Hoe iemand geluid ervaart—chaotisch, rustgevend, saai of juist levendig—is heel persoonlijk. Tijdens het onderzoek werd de speciaal ontworpen app MoSART+ ingezet. Deze app helpt om doelbewust omgevingsgeluiden te creĆ«ren en richt zich vooral op het zorgteam. Het doel? Bewustzijn creĆ«ren over hoe geluid gedrag beĆÆnvloedt. Het kan helpen om als team te praten over het effect van geluid, maar je kunt het ook zelf ervaren. Ga eens in een ruimte zitten, sluit je ogen en luister goed. Wat hoor je allemaal? Geluiden waar je normaal niet bij stilstaat, kunnen ineens opvallen.

Yvon Kanters zong het prachtige lied ‘Mag ik dan bij jou!’. Dit lied werd gekozen als het mooiste nummer van de herinneringen top 50 van 2025.

Vervolgens las Hugo Borst voor uit zijn boek ā€˜Ach moedertje’. Hij koos een hoofdstuk over een kleurrijke bewoner van een verpleeghuis. Een geweldig en meeslepend verhaal! Toch is het teleurstellend om te horen dat we eigenlijk weer terug zijn bij de situatie van vóór het manifest van Hugo en Karin van Gameren. Dit manifest gaf vier jaar hoop en ruimte voor verbetering. Maar nu? Moeten zij nu een manifest 2.0maken of is het aan ons, zorgproffesionals, om zelf in actie te komen?

De dag werd afgesloten door hersenwetenschapper Erik Scherder, met ondersteuning van Yvon Kanters. Met zijn bekende humor begon Erik met de woorden: “Dit is uw brein, hier zit uw neus, mooi hĆØ! Ben ik de enige die hier enthousiast over is? Zeg even ja of nee! Helder!” Zijn presentatie was weer heerlijk verfrissend. Hij legde uit dat schade aan het brein, in dit geval aan de frontale en pariĆ«tale schors, problemen kan veroorzaken bij het filteren van prikkels. Door de schors op de juiste manier te stimuleren, kunnen deze filters weer verbeteren of zelfs herstellen. Hij vertelde ook over de reis die klanken van muziek afleggen: via het oor gaan ze eerst naar de hersenstam, dan naar de schors, en uiteindelijk pas naar het filter. Volgens Erik begint gezond ouder worden al bij actief zijn in je jeugd. Preventie is dus een belangrijke boodschap om mee te nemen!

Met dank aan alle sprekers!

 

Code rood: het rad van onfortuin

De commissie ethiek van het Franciscus heeft enige tijd geleden weer een mooie bijeenkomsten georganiseerd. Dit keer waren Shanti Bolt & Deborah Levi (adviseurs van VWS) van het centrum van Ethiek en Gezondheid (CEG) te gast in Rotterdam. Zij hebben een publicatie geschreven met als Thema ‘Code rood’ en nemen ons vanavond mee.

De avond startte met een ongeplande situatie in ons personeelsrestaurant waar de bijeenkomst plaats vond. De op te warme poffertjes in de magnetron in de ruimte, hadden inmiddels de alarmfase ‘Code zeer zwart’ bereikt. Dit was te merken aan de lucht en de rookontwikkeling. Inmiddels was in het personeelsrestaurant de ‘Code bijna brandweerrood’ bereikt, gelukkig voortijdige opgelost door onze eigen BHV-ers. Met de buitendeuren open om te luchten ging de ‘Code bijna brandweer rood’ al snel over in ‘Code vrieskou’. Na de vele woordgrappen over de situatie konden we beginnen.

Als warming-up voor deze avond een stellingenspel:

Stelling: Ga je in je zorgverlening voor een 10 of neem je genoegen met een 6?

Mijn eerste reactie: Persoonlijk ga ik altijd voor een 10 ondanks de schaarse middelen! Maar dit is niet gewoon een 10 voor mijn inzetpoging? Er het beste van maken binnen de mogelijkheden die ik heb? Hiermee zal de zorg voor de patiënten uiteindelijk misschien toch uitkomen op die 6 of  7. 

Maar wat als ik 3 patiĆ«nten goed help en de rest van de 27 niet? Of verdeel ik dan mijn schaarse tijd over al mijn 30 patiĆ«nten en geef ik hen allemaal een beetje… Eigenlijk is dit eenzelfde vraag als de vorige stelling: Geef ik 3 patiĆ«nten een 10 of geeft ik 30 patiĆ«nten een 6?

Dilemma’s die toch veel met elkaar samenhangen, leiden tot een onbehaaglijk gevoel van weerstand.

Code rood:

Een gezondheidscrisis zoals de COVID-19-pandemie legt een enorme druk op de al schaarse middelen in de zorg. In een langdurige crisis ontstaat een dilemma tussen acute en niet-acute zorg. Op korte termijn lijkt de keuze om altijd acute zorg voorrang te geven eenvoudig te rechtvaardigen, maar op lange termijn ontstaan complicaties. Het langdurig prioriteren van spoedpatiĆ«nten kan namelijk nadelige gevolgen hebben voor de gezondheid van anderen. PatiĆ«nten die lang moeten wachten op niet-acute, planbare zorg kunnen zodanig verslechteren dat onherstelbare schade ontstaat, ze alsnog acute zorg nodig hebben, of zelfs overlijden. Wanneer de schaarste in de planbare zorg lang aanhoudt, zal de zorg anders georganiseerd moeten worden.Ā Dat roept ethische dilemma’s op.

Code zwart, een term zoals in de COVID-tijd gehanteerd werd, is wezenlijk anders. Hierbij gaat het om (onmogelijke) keuzes tussen twee acute situatie. Diegene die je behandeling bied maakt kans op overleven. Maar bij diegenen die je niet die behandeling bied is de kans op overlijden groot.Ā 

Zorgverleners hebben een ‘rule of rescue’, wat verwijst naar de morele verplichting van zorgverleners om te proberen een leven te redden wanneer iemand in directe levensgevaar verkeert, ongeacht de kosten of middelen die daarvoor nodig zijn. Het is een diepgeworteld instinct en ethisch principe dat ernaar streeft direct lijden en dood te voorkomen. Dit kan soms leiden tot moeilijke beslissingen vooral wanneer middelen beperkt zijn.

Workshop: rad van Onfortuin

In deze workshop moesten we vijf totaal verschillende patiĆ«nten verdelen. Het zijn patiĆ«nten vanuit verschillende leeftijdsgroepen, vanuit verschillende achtergronden, met verschillende aandoeningen. We gaan dus eigenlijk ‘appels met peren’ vergelijken. Er moeten keuzes gemaakt worden! Dit moeten we doen aan de hand van drie morele uitgangspunten:

  1. Meest efficiƫnte inzet middelen en hierdoor meeste gezondheidswinst:

We kiezen ervoor om patiënt Celine op 1 te zetten. Zij heeft namelijk zowel gezondheidswinst voor zichzelf bij behandeling van de aandoening. Als gezondheidswinst voor anderen door haar maatschappelijke functie, zij is namelijk IC verpleegkundige. 

De discussie aan tafel was beperkt, en konden het binnen de tijd eens worden. Echter had een ieder een schuldgevoel: Is de keus zoals hij er nu ligt wel de juiste om te doen?

  1. Gelijkwaardigheid zo zijn er gelijke kansen en gelijke toegang tot zorg.

Hierin hebben we gekozen voor een loting. Vijf patiƫnten, gelijke kansen. Hierbij stond de geriatrische patiente Bo op 1. Bij de vorige manier van keuzes maken zou zij gezien leeftijd mogelijk niet meer volledig herstellen en nog langere tijd van zorg afhankelijk zijn achteraan zijn beland..

Aan onze tafel ontstond, na de loting, een discussie of dit wel gelijkwaardigheid was? Is op basis van urgentie dan misschien meer gelijkwaardigheid?Ā 

Ons leken de ‘bijwerkingen’ van deze methode ook lastig. Gaan patiĆ«nten en familie deze willekeurige manier van keuzes maken accepteren? De vrees is dat dit tot veel agressie (door onbegrip en frustratie) zou kunnen leiden. Aan een andere tafel ontstond een discussie over de praktische haalbaarheid van loting op bv de SEH. Conclusie: lastig toepasbaar in de praktijk.

  1. Op behoefte daarbij geeft kwetsbaarheid juist voorrang geven.Ā 

Hierbij lag al snel de volgorde van acute medische noodzaak voorop. Maar als dan de volgorde ligt ontstaat de discussie: Wie bepaald nu wat voorrang krijgt? Medische kwetsbaarheid of maatschappelijke kwetsbaarheid? Ook dit lijkt ‘appels met peren’ vergelijken. Toch voor mijzelf van mening dat medische kwetsbaarheid in dit geval boven maatschappelijke kwetsbaarheid gaan. PatiĆ«nt Ali en patiente Eva maken het ons niet gemakkelijk! Binnen de beschikbare tijd kwamen we niet tot een eensgezinde volgorde. We eindigde met een stand van zaken en geen definitieve uitkomst.

Ik wil hier helemaal niet over nadenken en deze keuze niet hoeven te maken, wetend dat ik hoe dan ook patiënten  tekort ga doen. Maar ik ben mij wel bewust van dit de realiteit op dit moment in de zorg is. En dat ik er dus niet om dit dilemma heen kan! Dan moet ik eigenlijk de standaard van kwaliteit van zorg die ik altijd hanteerde loslaten. Hmmm, rouw?

 

Het grote prentenboek gewonnen!

Oh dat is leuk wakker worden vandaag!

Ik het ā€˜Het grote prentenboek’ van Kristel van Klaveren gewonnen voor de huiskamer van Geriatrische Trauma Unit in het Franciscus

Dank jullie wel Dementie academie! Hier gaan ze vast blij mee zijn.

Een mooi boek als aanknopingspunt voor vele mooie gesprekken met onze overitris he patienten. Hopelijk draagt dit een klein steentje bij aan het welzijn van onze vaak zeer kwetsbare patiƫnten.