Gisteravond doken we tijdens het Franciscus diep in de Stoïcijnse filosofie. Een eeuwenoude levenswijze die nog steeds verrassend relevant is.
Om de Stoïcijnse filosofie écht te doorgronden, begonnen we de avond met een college van een uur. Al snel bleek dat een uur veel te kort was. De principes van logica, fysica en ethica bieden zoveel diepgang dat ze vragen om verdere studie en reflectie. Dit maakte de latere gesprekken in kleine groepen des te waardevoller, omdat we ons eigen perspectief konden verrijken met eeuwenoude wijsheid.
Wat is stoïcijns? Niet emotieloos, maar een onverstoord en gebalanceerd leven, in harmonie met de natuur en onze eigen rede. De drie pijlers van Stoïcisme: Logica, fysica en ethica. Oftewel: Hoe denken werkt, hoe de wereld in elkaar zit, en hoe we goed kunnen leven. De term ‘stoïcijns’ vindt zijn oorsprong in het Griekse woord stoa, wat “zuilengang” betekent. Rond 300 v.Chr. legde Zeno van Citium de basis voor de Stoïcijnse filosofie, terwijl hij zijn lessen gaf in de Stoa Poikilè, een indrukwekkende, beschilderde zuilengang in Athene. Deze locatie werd zo bepalend dat de hele stroming er uiteindelijk haar naam aan ontleende.
Ondanks dat de Stoïcijnse filosofie al meer dan 2300 jaar oud is, blijven haar kernideeën verrassend toepasbaar. De principes van acceptatie, innerlijke rust en vreugde, en het onderscheiden van wat wel en niet binnen onze controle ligt, passen perfect bij de uitdagingen van onze moderne tijd. Of het nu gaat om werkstress, sociale druk of persoonlijke ontwikkeling, het Stoïcisme blijft een kompas voor een kalm en doelgericht leven.
Moderne Stoïcijn? Sommige mensen belichamen de filosofie zonder dat ze zich er expliciet in verdiept hebben. Eva Hermans-Kroot was daar een voorbeeld van. Toen ze in 2021 ongeneeslijke longkanker kreeg, stortte haar wereld in. Maar in plaats van zich te verliezen in wanhoop, richtte ze haar energie op wat wél binnen haar controle lag: twee doelen stellen en deze met vastberadenheid nastreven. Haar instelling was puur Stoïcijns—ze accepteerde haar situatie zonder haar levenslust te verliezen. Via haar Instagram-account Longeneeslijk deelde ze haar reis en inspireerde ze duizenden met haar openheid, wijsheid en kracht. Haar laatste boodschap? “Plan niet heel je toekomst, leef je leven nu.” Eva herinnerde ons eraan dat een goed leven niet draait om controle, maar om aanwezigheid in het moment.
Tijdens onze filosofietafel ontdekten we hoe Stoïcijnse principes ons dagelijks leven kunnen vormgeven. We bespraken vooral wijsheid en een deugdzaam bestaan. Maar één waarde leek te ontbreken: zorgzaamheid. In ons vakgebied als zorgprofessionals speelt zorgzaamheid een grote rol. We vroegen ons af of een Stoïcijn dit misschien onder rechtvaardigheid zou plaatsen.
Ook wijsheid bleek een intrigerend onderwerp. Wat maakt iemand wijs? Is het opleidingsniveau, levenservaring, of juist het vermogen om buiten de gebaande paden te denken? Sommige culturen zien wijsheid als iets dat met de jaren komt, zoals bij stamoudsten. Andere koppelen het aan intellectuele scherpte. Maar misschien is eigenwijsheid ook een vorm van wijsheid, als het maar voortkomt uit diepgaand inzicht en niet uit koppigheid.
Persoonlijke reflectie: Tijdens de avond ontdekten we dat een Stoïcijns leven op verschillende manieren ingevuld kan worden. Mijn persoonlijke ervaring uit de vechtsport heeft mij geleerd doelgericht te werken: een doel geeft structuur, discipline en motivatie. Maar een collega in onze gespreksgroep had een andere benadering: zonder vastomlijnde doelen, puur genieten van het proces. Hoewel we aanvankelijk dachten dat onze visies tegenover elkaar stonden, trokken we uiteindelijk een verrassende conclusie: We hebben allebei een goed leven. Beide benaderingen zorgen voor mentale rust en innerlijke vreugde. Dit sluit perfect aan bij de Stoïcijnse gedachte dat wijsheid persoonlijk is en voortkomt uit leven in overeenstemming met je eigen natuur.
Deze avond zette me aan het denken: misschien is een doel stellen belangrijk voor mijn proces, maar het bereiken van dat doel uiteindelijk minder relevant. De waarde ligt niet alleen in de uitkomst, maar vooral in de reis ernaartoe.
